Kryminał rozumu
Stanisław Lem i problem poznania
Jedną z pierwszych, wciąż fascynujących, powieści Stanisława Lema jest Śledztwo, opowieść osadzona w latach 50. ubiegłego stulecia, subtelnie grająca z konwencją gatunkową oraz z estetyką noire. Można go czytać zarówno jako kryminał, w którym tajemnica śmierci staje się łamigłówką poznawczą. Ale ciekawsza wydaje się inna perspektywa. Śledztwo to przebrana w szaty misternie złożonej fabuły dochodzenie nie tyle kto, zabił, ale czym jest prawda i jaka prawda wyłania się z naszych poznawczych procedur. Lem pyta nie tylko o to, czy prawdę konstruujemy, czy ją odkrywamy, ale też o to, czy istnieje jakaś zasada, łącząca nasze teorie i systemy z tym, co faktycznie rzeczywiste.Kilkadziesiąt lat później, kiedy pisarz już z coraz mniejszą ochotą posługuje się fabułą, bo i coraz mniej wierzy w zdolności do narracyjnego przedstawienia złożonych problemów dotyczących wiedzy, nauki i granic człowieczeństwa, powstaje Golem XIV. To krótka książka-esej, w której główną postacią jest mgławicowa sztuczna inteligencja, zdolna do posługiwania się wszystkimi algorytmami, językami symbolicznymi i naturalnymi, ale przede wszystkim to projekcja naszych fantazji o granicach poznania – nie tylko Innych, pochodzących z innych cywilizacji, lecz granic życia jako takiego, komórkowego, molekularnego i ewolucyjnego.Tak oto kryminał o racjonalności łączy się z monologiem osobliwego bytu sytuującego się poza naszym wyobrażeniem na temat życia. W obu książkach Lem zadaje pytania, jak nikt inny.
WTOREK, 4 MAJA 2021, godz. 18.00
Prowadzący
dr hab. nauk humanistycznych Jakub Momro – filozof, literaturoznawca, eseista i tłumacz (m.in. J. Derrida, P. Lacoue-Labarthe, J.-L. Nancy, J. Kristeva, R. Barthes, P. Szendy). Opublikował monografię o Samuelu Becketcie, Literatura świadomości. Samuel Beckett – podmiot – negatywność (Universitas, 2010, seria „Horyzonty Nowoczesności”. Zmienione wydanie angielskie: Literature of Consciousness. Samuel Beckett – Subject – Negativity, Peter Lang 2015) oraz studium Widmontologie nowoczesności. Genezy (IBL PAN, 2014, seria „Nowa Humanistyka”). Jest członkiem Kolegium Redakcyjnego dwumiesięcznika „Teksty Drugie” oraz Komitetu Redakcyjnego serii wydawniczej „Nowa Humanistyka”. Stypendysta m.in. Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców, laureat konkursu NCN FUGA (staż w IBL PAN), kilkukrotny stypendysta FNP, programu MIRA (Université Stendhal, Grenoble). Laureat nagrody naukowej tygodnika „Polityka” oraz nagrody miesięcznika „Literatura na Świecie”. W 2018 roku ukaże się jego książka, Ucho nie ma powieki. Dźwiękowe sceny pierwotne (WUJ, seria „Hermeneia”). Obecnie pracuje nad dwoma projektami: pierwszy dotyczy politycznego i epistemologicznego wymiaru wyobraźni w nowoczesności i współczesności, drugi – zatytułowany Przeciw pamięci – stanowi próbę ujęcia historii naturalnej radykalnej nowoczesności.
Konstanciński Dom Kultury przygotował na ten rok wiele kosmicznych atrakcji nawiązujących do twórczości najwybitniejszego polskiego pisarza fantastyki naukowej. Cykl różnorodnych wydarzeń pod hasłem: „Ale kosmos!” to zarówno wydarzenia online, jak i stacjonarne, skierowane do dzieci i młodzieży oraz do dorosłych. Szczegóły na naszym Facebooku.